FL Studio 5 cz.1 - podstawy pracy z programem

FL Studio 5 Część 1 - podstawy pracy z programem Marek Zawadzki (Artykuł pochodzi z archiwalnego wydania EiS 2005/10 dostępnego na stronie internetowej magazynu.) FL Studio (dawniej Fruity Loops) to jeden z klasycznych przedstawicieli grupy programów określanych mianem wirtualne studio. Oprócz FL Studio należą do nich m.in. Reason, Project5, Arturia Storm czy Orion. FL Studio charakteryzuje się wyjątkowo prostą obsługą i przez siedem lat swojej obecności na rynku zapracował na swoją znakomitą reputację. Według mniej czy bardziej oficjalnej definicji sekwencer to urządzenie lub oprogramowanie odtwarzające dane w formacie MIDI (Musical Instrument Digital Inteface), w dawniejszych czasach wspomagającym artystów tworzących muzykę elektroniczną. Pomagały zwykle w odtwarzaniu muzyki tła oraz rytmu, pozwalając artystom skupić się na graniu partii solowych. Sekwencery były specjalnymi komputerami, sterującymi jakimkolwiek syntezatorem z odpowiednim wejściem MIDI. Współcześnie sekwencerem może być dowolny komputer wyposażony w odpowiedni program - na przykład FL Studio (obecnie w wersji 5). Program ten jest sekwencerem bazującym na tzw. paternach (szablonach rytmicznych), za pomocą których można tworzyć całe nagrania oraz pętle dźwiękowe. W kolejnych odcinkach kursu nauczycie się podstaw pracy z programem, począwszy od zapoznania się z elementami okna programu FL Studio (zarówno dla wersji 5 jak i 4.5), poprzez programowanie podstawowych dźwięków i budowanie utworu, na eksporcie do pliku audio skończywszy. Historia, wersje... Pierwsza wersja programu pojawiła się w 1998 roku i była jedynie sekwencerem służącym do tworzenia pętli perkusyjnych - prostą maszyną perkusyjną, później wzbogaconą o sekcję basu. Program oznaczony numerem 1.0 nigdy nie pojawił się na rynku, ale tych którzy chcieliby zobaczyć jak wyglądały początki tej kultowej aplikacji odsyłamy na naszą płytę do katalogu DodatkiFL Studio, gdzie znajdziecie tę niedostępną oficjalnie wersję (uwaga: program nie działa pod kontrolą Windows XP, aby go uruchomić potrzebny jest Windows 98SE lub Windows 95). Początkowo znany jako Fruity Loops, wraz ze zmianą wyglądu i istotnym rozszerzeniem możliwości oraz wejściem w 2003 roku na rynek amerykański za pośrednictwem firmy Cakewalk program zmienił nazwę na FL Studio. Zmiana nazwy miała kilka przyczyn. Jedną z nich były kłopoty prawne na terenie USA ze strony potentata na rynku spożywczym - firmy Kellogg's, która jest producentem chrupków w kształcie ósemki - Froot Loops. Drugą, nie mniej istotną przyczyną okazał się fakt, że "fruity" w USA oznacza osobę o orientacji homoseksualnej... W każdym razie nazwa FL Studio jakoś się nie przyjęła na terenie Europy i wielu użytkowników na Starym Kontynencie do dziś używa ładniej brzmiącej Fruity Loops; nazwą tą określana jest zresztą jedna z czterech dostępnych wersji FL Studio (XXL, Producer Edition, Fruityloops Edition oraz Express). Podstawową różnicą pomiędzy wersjami programu są jego funkcje. I tak na przykład wersja Express pozwala wprawdzie na tworzenie muzyki, nie ma jednak możliwości pracy z zaawansowanymi narzędziami (na przykład edytora pianolowego Piano Roll). Bardziej zaawansowane narzędzia i możliwości (na przykład możliwość automatyzacji różnego typu pokręteł) pojawiają się w droższych wersjach programu. Najbardziej zaawansowana wersja (FL Studio XXL Edition) ma możliwości wszystkich tańszych wersji oraz ma wbudowane różnego rodzaju instrumenty, na przykład rozbudowany syntezator DX 10. Instalacja programu FL Studio Program FL Studio instaluje się łatwo, tak jak każdy inny program komputerowy. Jeśli zakupiliśmy program, podczas instalacji podajemy numer seryjny, warto też zarejestrować się na stronach producenta. Rejestracja taka daje możliwość skorzystania z dodatkowych próbek dźwiękowych dostepnych na stronie producenta (jest ich około 2GB!). Bez rejestracji nie jest to możliwe. Po instalacji należy skonfigurować urządzenia zewnętrzne współpracujące z komputerem (sterowniki MIDI), interfejs audio, domyślne ustawienia programu (General) i miejsce przechowywania różnorodnych plików (Files). Opcje konfiguracji programu znajdują się w czytelnym menu Options. Interfejs użytkownika Na samym początku zapoznamy się z obszarem roboczym (interfejsem użytkownika - patrz rysunek na następnej stronie), w jakim przyjdzie nam pracować. Program FL Studio oferuje różnego rodzaju panele, które wspomagają pracę z programem. Panele pełnią rolę pasków narzędziowych. Panel główny (Main panel - (1)) zawiera przyciski pozwalające kontrolować okno programu (funkcje minimalizacji, maksymalizacji oraz zamykanie programu); pozwala również na definiowanie poziomu głośności dźwięku. Panel transportu (Transport panel - (2)) zawiera przyciski sterowania: odtwarzaniem, zatrzymaniem i nagrywaniem. Daje również możliwość przełączania się pomiędzy dwoma głównymi trybami pracy - Pattern i Song; w trybie paternowym pracujemy nad elementami utworu, a w trybie Song nad listą odtwarzania owych paternów, które razem tworzą cały utwór. W tym panelu można także definiować tempo projektu. Kliknięcie prawym klawiszem myszy na panelu ­odsłania dodatkowe możliwości zmian tempa utworu. CPU Panel (3) jest bardzo ważnym panelem, szczególnie jeśli korzystamy z wielu efektów i instrumentów. Pokazuje on stopień wykorzystania procesora komputera. Panel skrótów (Shortcut panel - (4)) to ważne miejsce dla osób, które często przełączają się pomiędzy poszczególnymi elementami programu (Piano Roll, Mixer, Step Sequencer, Playlist). Panel ten pozwala również na szybkie otwieranie i zapisywanie zmian. Panel nagrywania (Recording panel - (5)) zawiera przyciski związane z nagrywaniem utworu (możliwość definiowania różnych ustawień). Można na przykład włączyć dźwięk metronomu (przycisk METRONOME na panelu). Pozostałe elementy interfejsu FL Studio udostępnia użytkownikowi pełną gamę narzędzi pozwalających na kompleksowe tworzenie muzyki. Oto zwięzły opis najważniejszych z nich: Sekwencer krokowy (Step Sequencer) - jest jednym z głównych elementów interfejsu programu. Na nim znajdują się poziome linie zwane kanałami (Channel). Każdy z kanałów zawiera przyciski, które pozwalają na budowanie paternów. Domyślnie za pomocą tych przycisków można utworzyć maksymalnie 16 kroków, ale liczbę tę można zmienić i dostosować utwór do własnych potrzeb. Sekwencer pozwala na utworzenie do 999 paternów. Browser jest łatwą w użyciu wyszukiwarką instrumentów, ustawień poszczególnych elementów (na przykład elementu Mixer). Pozwala też na szybkie zastosowanie zapisanych wcześniej ustawień (użytkownik programu może zapisywać swoje własne definicje) do poszczególnych kanałów za pomocą metody "przeciągnij i upuść". Edytor listy odtwarzania (Playlist Editor) - panel ten służy do aranżacji tworzonego utworu. W panelu tym układamy w kolejności poszczególne elementy utworu (paterny). Ułożone do odtworzenia elementy składowe można wycinać, kopiować i przenosić. Edytor pianolowy (Piano Roll Editor) - edytor doskonale znany użytkownikom sekwencerów audio/MIDI, charakteryzujący się niemalże nieskończonymi możliwościami w zakresie tworzenia ścieżek. Korzystając z dostępnych narzędzi "rysujemy" w nim poszczególne nuty z uwzględnieniem czasu ich trwania, wysokości dźwięku oraz innych parametrów takich jak np. velocity (parametr odpowiadający sile uderzenia w klawisz), które - także graficznie - edytujemy w dodatkowym oknie. Mikser (Mixer) - 64-kanałowy mikser audio o bardzo rozbudowanych możliwościach. Mikser został podzielony na cztery sekcje zawierające po 16 kanałów. Do każdego z kanałów można dodać odpowiednie efekty (maksymalnie 8 wtyczek z efektami), z którymi zapoznamy się w jednym z kolejnych odcinków. Pierwsze kroki w FL Studio Aby rozpocząć pracę z programem FL Studio warto przypomnieć najważniejsze pojęcia: • patern (Pattern - pojedynczy fragment kompozycji, który później można umieścić w liście odtwarzania), • kanał (Channel - pojedyncza ścieżka wchodząca w skład paternu), • edytor listy odtwarzania (Playlist Editor - okno, w którym budujemy aranżację z wcześniej przygotowanych paternów). Przygotujmy prosty utwór bazujący na dwóch paternach. Po uruchomieniu FL Studio pojawi się znane już Wam okno zawierające sekwencer krokowy (Step Sequencer). Domyślnie, po instalacji programu uruchamia się okno sekwencera krokowego zawierającego cztery kanały: Kick, Clap, HiHat i Snare. O tym, jak ma wyglądać interfejs programu z chwilą jego otwarcia decydujemy wybierając odpowiedni wzorzec w dialogu File > Templates (w naszym przypadku wybraliśmy wzorzec o nazwie Studio, ale możecie przyjrzeć się jak wyglądają inne i wybrać taki, który najlepiej odpowiada Waszemu trybowi pracy nad utworem). Tuż obok sekwencera krokowego znajduje się okno aranżacji (Playlist). W nim to właśnie klikamy na napisie Pattern 1 (znajdujący się obok sekwencer krokowy będzie teraz przypisany do tej właśnie ścieżki Playlisty. Ilość kroków w sekwencerze krokowym ustalamy przeciągając myszą w oknie numerycznym umieszczonym w lewym górnym rogu sekwencera. Upewniamy się, że FL Studio pracuje w trybie paternowym (klikamy na przycisk PAT w panelu transportu). Teraz wypełniamy dźwiękami kanały w paternach. Dźwięki wstawiamy za pomocą kliknięcia lewym przyciskiem myszy na wybrane przyciski w panelu sekwencera krokowego (prawy klawisz myszy wyłącza aktywne nuty). Kliknięcie w przycisk edytora graficznego (Graph Editor - (1)) pozwala ustawić wybraną wartość panoramy, velocity, częstotliwości odcięcia filtru, rezonansu filtru, wysokości dźwięku i przesunięcia w czasie (Shift) dla każdej pojedynczej nuty. Kliknięcie w przycisk edytora klawiaturowego (Keyboard Editor - (2)) umożliwia precyzyjne ustawienie wysokości każdej nuty w paternie. Kliknięcie na nazwie instrumentu (3) otwiera okno Channel Settings, czyli rozbudowanych ustawień globalnych dla wszystkich nut w ramach tego samego kanału. Zwróćmy uwagę na fakt, że sekwencer krokowy najlepiej nadaje się do tworzenia partii instrumentów perkusyjnych, w których długość poszczególnych dźwięków nie ma znaczenia. Przy budowaniu partii melodycznych posłużymy się raczej edytorem pianolowym (Piano Roll), do którego jeszcze wrócimy. Jeśli już mamy gotowe paterny, umieśćmy je na liście odtwarzania (Playlist Editor). Każdy patern ma tutaj własną ścieżkę. Przełączamy FL Studio w tryb pracy listy odtwarzania (przycisk SONG w panelu transportu). Odtwarzanie, któremu towarzyszy przesuwanie się kursora, uruchamia poszczególne paterny reprezentowane przez jasne kwadraty lub prostokąty (to zależy od długości wcześniej przygotowanych paternów). Nasze pierwsze dzieło w FL Studio już jest gotowe! W kolejnych odcinkach zajmiemy się bardziej zaawansowanymi czynnościami obsługowymi FL Studio. (Postaram się i ja go zamieścić, jeśli tylko ukaże się kolejny archiwalny numer EiS)